Inleiding

Omstreeks 1928 gebouwde KAS (complexonderdeel 9) bedoeld voor de kweek van perziken in de nutstuin ten zuiden van het jachtslot. De in een combinatie van hout, ijzer en glas opgebouwde kas heeft een markante driebeukige hoofdvorm met zijvleugels en resten van een bij het 19de eeuwse Eclecticisme aansluitende ornamentiek. Het gaat hier om een koude, niet kunstmatig verwarmde kas. Vermoedelijk werd water ten behoeve van het besproeien van de planten aangevoerd via een thans verdwenen waterreservoir in het jachtslot. Ten behoeve van het oppompen van dit water bevindt zich in de nabijheid van de kas een elektrische pomp. De kas bevindt zich in vervallen staat.

Omschrijving

De KAS heeft een langgerekte driebeukige plattegrond met een uitspringend en verhoogd middendeel en iets lagere lange zijvleugels. De middenpartij en de zijvleugels zijn afgesloten met zadeldaken met de nokrichting parallel aan de voorgevel. Het noordelijke dakvlak van de middenpartij heeft een topgevel met aankappend zadeldakje ter accentuering van de hoofdentree van de kas. De afwatering van het dak vindt plaats via zinken mastgoten en via houten bakgoten op klossen. In de dakvlakken bevinden zich aan elke zijde tegen de nok series naar buiten (omhoog) klappende ramen. Op de nokken van de daken bevinden zich de resten van zinken crêtes. De kas is op een voetmuur van rode strengperssteen afgedekt met een rollaag, volledig opgebouwd uit een geraamte van houten stijlen en daksporen met een thans grotendeels verdwenen vulling van rechthoekige ruitjes. Het houtwerk van de kas vertoont resten van een groen-blauwe verfafwerking. Hieronder bevindt zich een draagconstructie die bestaat uit een serie kolommen en spanten van ijzeren profielen, verbonden door twee, in het hoge middendeel drie, ijzeren gordingen. De kolommen van de geklonken kniespanten in de zijvleugels staan op enige afstand van de buitenwand van de kas op de bakstenen randen van de plantenkuipen. De spanten hebben in het midden twee tussenkolommen aan elkaar verbonden door een horizontale staven. De spanten van de middenpartij hebben geen tussensteunpunten, en zijn uitgevoerd als geklonken vakwerkkniespanten met gedeeltelijk gebogen onderrand. Deze spanten bevinden zich dicht langs de buitenwanden van de kas. De VOORGEVEL heeft dubbele houten deuren in het midden. De RECHTER ZIJGEVEL heeft in het midden een dichtgezette deuropening. Het onderste gedeelte is met gepotdekselde houten delen gedicht. De LINKER ZIJGEVEL heeft een entree met enkele houten deur. De ACHTERGEVEL is blind. Het INTERIEUR van de kas bestaat uit drie ruimtes, van elkaar gescheiden door glazen wanden met hierin een enkele houten deur met achtruits glasindeling. De hoge centrale ruimte bezit in elke hoek rechthoekige plantenbakken met lage in glazuursteen gemetselde randen met afgeronde hoeken. In het zuiden van de ruimte een groot gemetselde waterbassin met hardstenen omranding, voorzien van een ijzeren rooster. De zijpartijen zijn vergelijkbaar opgezet met in het midden de tussenkolommen waartegen planten geleid kunnen worden. De zijpartijen hebben elk in het midden een grote kuip met omranding van geglazuurde baksteen afgesloten met een rollaag van afgeronde vormsteen. Tussen de rand van deze kuipen en de voetmuur van de buitenwanden bevinden zich in het looppad een serie bassins afgedekt met roosters, voor de afwatering.

Waardering

Omstreeks 1928 gebouwde KAS bij jachtslot Mookerheide is van architectuurhistorische waarde als zeldzaam voorbeeld van een grote kweekkas uit de eerste helft van de twintigste eeuw, waarbij de monumentale hoofdopzet met geaccentueerde entreepartij en een bij het Eclecticisme aansluitende ornamentiek kenmerkend zijn. De kas heeft de inwendige constructie en de afwerking met plantenbakken in glazuursteen volledig bewaard alsmede enkele technische relicten. De kas bezit cultuurhistorische waarde omdat het een bijzondere uiting is van een typologische en technische ontwikkeling in de architectuur en bouwwijze van kassen. De kas is bovendien een uiting van een functioneel-historische ontwikkeling omdat dergelijke kassen in deze tijd bij uitstek een onderdeel zijn van moestuinen op buitenplaatsen. De kas heeft ensemblewaarde als functioneel onderdeel van de nutstuin van het landgoed Mookerheide. De kas vormt met de nabijgelegen leimuur, de bloemenkas en de verdiepte tuin een belangrijke, visuele en historische eenheid. Op grond van deze waarden bezit de kas uit 1928 algemeen belang.