COMPLEXOMSCHRIJVING

Inleiding

Het R.K. parochiecomplex Sint Antonius van Padua bestaat uit twee objekten: A: De PAROCHIEKERK Sint Antonius van Padua (Dr Ariënsstraat l). B: De PASTORIE (Dr Ariënsstraat 3).

KERK en PASTORIE van de parochie Sint Antonius van Padua, zijn gebouwd in 1914 door HERMAN KROES uit Amersfoort. Van dezelfde architect Kroes zijn bekend, in vergelijkbare opzet, een kerk met pastorie te Spijk (Gemeente Rijnwaarden, 1913) en een kerk met pastorie te Wehl (192 5).

De kerk is in hoofdzakelijk neo-romaanse bouwstijl uitgevoerd. De kenmerken gaan terug op de romaanse stijl waarbij het blokachtige en gesloten karakter van het gebouw kenmerkend is. Maar ook de spaarvelden en lisenen in de torens met rondbogen en dobbelsteen kapitelen en het rondboogportaal zijn voor deze stijl karakteristiek. In het interieur valt het rondbooggewelf op. Op de gotiek geïnspireerd zijn het rozetvenster in de voorgevel en de lancetvensters in de zijbeuken en eindgevels van de dwarsarmen.

De pastorie is gebouwd in een soort overgangsstijl waarin nieuwe elementen uit die tijd worden gecombineerd met het traditionele type. Een karakteristieke vormgeving betreft het vierkante grondplan, twee bouwlagen met op vier hoeken van het afgeplatte omlopende schilddak een schoorsteen. Opmerkelijk element in de voorgevel is het opgewipte dak in het midden van de gevel. De kerk Sint Antonius en pastorie liggen in het noordelijke deel van het dorp Ulft aan de rand van het buitengebied. De kerk heeft aan de voorzijde een bescheiden plein dat door een laag gemetseld muurtje van de weg is gescheiden. In het front van het plein bevindt zich een Christusbeeld (keramiek, door Leo Jungblut uit Bilthoven) geflankeerd door twee lage muurtjes die samen een halve cirkel vormen. Ten noorden van de kerk is het kerkhof (in 1941 aangelegd) gesitueerd. Aan de zuidzijde is de pastorie gelegen (middels een tussenlid met de kerk verbonden) die aan drie zijden door een tuin (in oorspronkelijk engelse stijl) wordt omgeven en van de weg gescheiden door een smeedijzeren tuinhek. Kerkhof, plein en de tuin komen echter niet voor rijksbescherming in aanmerking. Het complex bezit daarmee twee complexonderdelen. Kerk en pastorie zijn aan de Dr Ariënsstraat gesitueerd ten westen van de Oude IJssel. De Dr Ariënsstraat vormt een onderdeel van in verschillende straten overgaande verbindingsweg die leidt van Etten naar Gendringen. Ter hoogte van het complex buigt de weg vanuit Etten naar het zuidoosten. Het aan de noordzijde van de kerk gelegen kerkhof grenst aan een industriegebied. Het terrein ten zuiden van de rechts naast de kerk gelegen pastorie, is gedeeltelijk onbestemd. Het zuidelijke gebied heeft voor het overige een bebouwingsbestemming.

De basilicale kerk en de pastorie zijn beide geheel uitgevoerd in baksteen. De daken van de kerk en de pastorie zijn met leien gedekt in resp. maasdekking en schubdekking. Het complex vormt dankzij de twee torens en de topgevel van de kerk en de pastorie met afgeplat dak en een tussenlid een contrastrijk maar levendig silhouet mede dankzij de in- en uitspringende bouwmassa's.

COMPLEXWAARDERING

KERK en PASTORIE dateren uit het eerste kwart van de 20ste eeuw.

- Van architectuurhistorische waarde als goed voorbeeld van een kerk en pastorie uit de vroege 20ste eeuw. Beide zijn in ten opzichte van elkaar verschillende stijlen uitgevoerd en verkeren in een gaaf bewaarde staat. Door de relatief grote gaafheid van het gehele complex in aanleg, aankleding en bebouwing is het complex een goed voorbeeld van de typologische ontwikkeling van een dergelijk kerkelijk centrum. De twee gebouwen zijn van de hand van de architect Herman Kroes die ook in Spijk en Wehl een kerk met pastorie heeft gebouwd die echter minder rijk zijn uitgevoerd.

- Van stedenbouwkundige waarde als goed voorbeeld van een ensemble van een historisch gegroeid stedelijk gebied en speelt daarin door zijn dominante situatie in een buitenbocht van de Dr Ariënsstraat een beeldbepalende rol.

- Van cultuurhistorische waarde vanwege zijn bestemming, welke verbonden is met de sociaalhistorische en economische ontwikkeling van dit deel van het dorp. Na verkaveling van de "IJsselweiden" in 1908 is ter plaatse een kerk met pastorie, school en onderwijzerswoning gebouwd. De verkaveling van de grond heeft geleid tot meer uitbreiding van het dorp in noordelijke richting naar Etten.