Inleiding

Het COMPLEX van de ISRA LITISCHE BEGRAAFPLAATS bestaat uit de volgende onderdelen: 1.\tDe AULA en de BEHEERDERSWONING, die d.m.v. een POORT met elkaar zijn verbonden en de MUUR die aansluit op de aula en de woning en de gehele begraafplaats omsluit.

2.\tDe AANLEG van de begraafplaats. De BEGRAAFPLAATS van de ISRA LITISCHE GEMEENTE is aangelegd in 1915. In 1921 zijn naar ontwerp van Oscar Leeuw de aula, de beheerderswoning, de poort en de muur gebouwd.

Het Jodenkerkhof lag sinds 1683 aan het Mariënburg. Hoewel ook de Joden vanaf 1829 hun doden niet meer binnen de stadsmuren mochten begraven zijn er door de Gedeputeerde Staten van Gelderland telkens ontheffingen verleend. Leden van de Joodse Gemeente werden ook wel begraven op de Algemene begraafplaats aan de Stenenkruisstraat, waar een klein gedeelte voor hen was afgeschermd. In 1890 werd aan de Joodse gemeente toestemming verleend voor de aanleg van een begraafplaats aan de Postweg (tot 1914 gemeente Groesbeek). Deze begraafplaats werd in 1915 in gebruik genomen. De begraafplaats aan het Mariënburg werd pas in 1961 geruimd, waarbij de beenderen werden overgebracht naar de begraafplaats aan de Postweg. De grafstenen werden in stukken gehakt en in greppels tussen de beenderen mee begraven. Een viertal oudere grafstenen is bewaard gebleven. In 1921 zijn de beheerderswoning, de aula en de poort gebouwd en heeft de muur zijn huidige vorm gekregen. De begraafplaats is gelegen op een wigvormig stuk grond op de splitsing van de Postweg en de Kwakkenbergweg in de wijk Kwakkenberg in Nijmegen-oost.

Omschrijving

De smalle zijde van het wigvormige terrein ligt in het westen en wordt begrensd door twee blokvormige bouwvolumes, de aula en beheerderswoning. Tussen beide gebouwtjes, die nagenoeg op dezelfde wijze zijn vormgegeven, bevindt zich de toegangspoort. De begraafplaats is geheel ommuurd. De muur sluit aan op de aula en de beheerderswoning. De muur wordt op regelmatige afstanden onderbroken door open torenconstructies die tevens de functie van steunbeer vervullen. De grafmonumenten zijn gesitueerd op de voorste helft van het terrein. De graven liggen in de richting van het oosten d.w.z. naar Jeruzalem, waar de Tempel eens stond. De grafzerken en de begraven personen zijn van lokaal/ regionaal belang. Het achterste deel, het brede uitlopende gedeelte van het driehoekig grondplan, is bos.

Waardering

Het COMPLEX van de ISRA LITISCHE BEGRAAFPLAATS is van algemeen architectuurhistorisch, cultuurhistorisch en stedenbouwkundig belang:

-\tvanwege de complete opzet van de Joodse begraafplaats;

-\tvanwege de architectonische kwaliteit van de bebouwing;

-\tvanwege de funerair-historische en lokale/ regionale waarde van de begraafplaats;

-\tals herinnering aan de Joodse Gemeente van Nijmegen;

-\tvanwege de weelderige begroeiing met oude bomen en heesters;

-\tvanwege de markante ligging op een splitsing van wegen aan de groene oostrand van Nijmegen.