Inleiding

CIBORIUM met buitenaltaar behorende tot het complex bedevaartsoord H.H. Martelaren van Gorcum. Het ciborium verrees in 1921 naar ontwerp van architect Jan Stuyt op het binnenterrein van het complex, op de plaats waar ooit de turfschuur stond. De contouren van deze schuur zijn in steen aangegegeven in het gazon. Het koepelvormige, in natuursteen uitgevoerde monument is voorzien van in de jaren 1921-1926 vervaardigde beeldhouwwerken en mozaïeken met afbeeldingen van de martelaren, naar ontwerp van Jan Oosterman. De laatse beelden en reliëfs zijn in 1993 en 1994 geplaatst.

Omschrijving

Het ciborium is opgetrokken in diverse soorten natuursteen vanuit een octogonale plattegrond op een eveneens octogonale basis (stylobaat) van graniet. De vloer, waarop een altaartafel van gepolijst graniet staat, is van granito. De geprofileerde kolommen staan op een granieten basement en dragen een hoog entablement met een fries van rechthoekige platen met de reliëfs van de martelaren. Tussen de reliëfs staan op consoles aan de buitenzijde van de kolommen acht martelaarbeelden, bekroond door baldakijnen ter hoogte van een geprofileerde kroonlijst. Drie martelaren zijn afgebeeld in mozaïeken aan de binnenzijde van de koepel. Het koepeldak en het door een zinken bol bekroonde kegeldak erboven, zijn gedekt met leien in maasdekking en worden met elkaar verbonden door een onversierde tamboer. De onderzijde van de koepel wordt geaccentueerd door een kraalrand.

Waardering

Het ciborium behorende bij het complex bedevaartsoord H.H. Martelaren is van algemeen belang vanwege de cultuurhistorische, de ensemblewaarde en de architectuurhistorische waarde.

- Het ciborium is van cultuurhistorisch belang vanwege de bijzondere functie en als een bijzondere uitdrukking van een geestelijke en typologische ontwikkeling.

- Het ciborium heeft situeringswaarde en ensemblewaarde vanwege de bijzondere ligging ten opzichte van de directe omgeving en vanwege de sterke functionele en visuele samenhang met de andere complexonderdelen.

- Het ciborium heeft architectuurhistorische waarde vanwege het bijzondere ontwerp, de detaillering en het materiaalgebruik en omdat het een bijzonder ontwerp uit het oeuvre van een vooraanstaand Nederlands architect betreft.

- Het ciborium is tevens van belang vanwege de herkenbaarheid en de gaafheid, en de typologische zeldzaamheid.