Omschrijving van het complex

HISTORISCH OORLOGSMONUMENT KAMP AMERSFOORT. Tijdens de mobilisatie van september 1939 werd aan de rand van Amersfoort door de Nederlandse regering een legerkamp met zes houten barakken ingericht. Dit kamp kreeg de naam 'De Boskamp' mee. Na de capitulatie vonden er aanvankelijk Duitse soldaten onderdak. In het voorjaar van 1941 werd het complex door de SS ingericht tot Polizeiliches Durchgangslager Amersfoort (PDA). Het aantal barakken werd uitgebreid tot 17 en het terrein werd van een omrastering voorzien. In 1942 werd het kamp nogmaals vergroot met 10 barakken. Het toezicht werd ondermeer vanuit 12 houten wachttorens gehouden. In totaal hebben er 35.215 mensen gevangen gezeten in het kamp. De gevangenen waren zowel mannen als vrouwen. Hieronder waren ondermeer joden, communisten, zigeuners, Engelandvaarders, smokkelaars en verzetsmensen. Velen zijn in het kamp ten gevolge van de ontberingen gestorven of door de Duitsers gefusilleerd. Een groot deel is op transport naar Duitsland gesteld en aldaar alsnog in de kampen omgekomen. Op 19 april 1945 werd het kamp door de SS aan het Rode Kruis overgedragen. De formele bevrijding kwam op 7 mei 1945.

Hoewel er na de oorlog een comité heeft bestaan dat van het kamp een plek van herinnering heeft willen maken, is dat in die jaren niet tot stand gekomen. Het kamp werd opnieuw kazerne en er werden militairen ondergebracht. In 1968 is de politieschool van Wassenaar naar hier verhuisd. Hernieuwde pogingen in die jaren om alsnog tot de inrichting van een gedenkplaats te komen, liepen op niets uit. De laatste barakken werden gesloopt en op een deel van het terrein waar zich massagraven bevonden, werd een golfbaan aangelegd.

Ondertussen waren er enkele herinneringsmonumenten opgericht en bleven oud-gevangenen zich inspannen voor het behoud van de resten van het kamp en de inrichting van een passende gedenkplaats. Deze inspanningen leidden tot een plan voor een nieuwe inrichting van het terrein. In 1999 verscheen er een drietal artikelen in de Amersfoortse Courant, die de situatie van veronachtzaming aan het licht bracht. Hieruit voortvloeiende acties en besluiten hebben geleid tot het uiteindelijke herstel van de overblijfselen en de herinrichting van een deel van het terrein alsmede de bouw van een museum en een passend ontvangstgebouw voor oud-gevangenen en nabestaanden.

Het complex is gelegen aan weerszijden van de Appelweg. Ten westen hiervan ligt de schietbaan en ten oosten de (restanten van) het eigenlijke kamp. Het complex bestaat uit de volgende onderdelen:

- Restant KAMPAANLEG en SCHIETBAAN annex FUSSILLADEPLAATS (1);

- Restant van het kantoor van de kampcommandant bestaande uit MUUR met MUURSCHILDERING (2);

- Houten WACHTTOREN (3);

- KLOKKENSTOEL met APPELKLOK (4);

- Restant LIJKENHUISJE (5);

- GEDENKSTEEN (6A) en MONUMENT 'De Stenen Man' (6B).

De omgrenzing alsmede de nummers van de onderdelen zijn op de bijbehorende kaart aangegeven.

Waardering

Het complex HISTORISCH OORLOGSMONUMENT KAMP AMERSFOORT is van algemeen belang vanwege de grote herinneringswaarde, de (inter)nationale historische waarde vanwege de specifieke functie tijdens en de bijzondere betekenis voor de Tweede Wereldoorlog als één van de drie Polizeiliches Durchgangslager in Nederland. Voorts is er een typologische waarde vanwege de enige resterende houten wachttoren in Nederland alsmede een cultuurhistorische waarde vanwege de schildering. Het complex is tenslotte van algemeen belang vanwege de ensemblewaarde.